We leven in een wereld die nadruk legt op kiezen en duidelijke scheidslijnen tussen goed en fout. Nieuws, sociale media en dagelijkse gesprekken maken de wereld vaak simpel met tegenstellingen zoals juist en onjuist goed en slecht jij en ik. Maar in de wereld van Zen is er een diepgaand begrip dat we geen onderscheid maken noemen.
Geen onderscheid maken betekent niet dat we ongevoelig worden of dat we geen oordeel mogen hebben. Het nodigt ons uit te zien dat oordelen een projectie zijn van onze geest terwijl de wereld zelf neutraal is. Vuur kan het bos verbranden maar ook voedsel koken regen kan wegen wegspoelen maar ook leven geven aan alles. De essentie van dingen ligt niet in de labels die wij eraan geven maar in hun bestaan zoals het is.
Wanneer we Zen beoefenen met meditatie en mindfulness ontdekken we langzaam hoe ons beoordelingssysteem automatisch werkt. Misschien bekritiseer je direct iemands gedrag of raak je geïrriteerd door een geluid. Maar als je kunt stoppen en diep ademhalen en gewoon observeert hoe die gedachte opkomt en verdwijnt dan merk je dat je afstand kunt houden tot die gedachte.
Zen nodigt ons uit uit de wereld van zwart wit denken te stappen en te kijken naar de werkelijkheid zoals die is. Als we niet haasten om te bepalen wat juist is en wat fout is creëren we ruimte om te begrijpen dat die persoon die je irriteert misschien gewoon leeft binnen zijn eigen wereld dat je boos maakt is wellicht onderdeel van een groter proces.
Geen onderscheid maken betekent niet dat je geen standpunt inneemt maar dat je met bewustzijn onderzoekt hoe standpunten ontstaan en stromen en leert verbinding te vinden tussen standpunten in plaats van conflict. Het leert ons met een bredere blik naar mensen en dingen te kijken en die breedte is het begin van mededogen.
Als we kunnen oefenen met het loslaten van de gehechtheid aan tegenstellingen merken we dat ons hart lichter wordt. We hoeven niet meer te bewijzen dat we gelijk hebben en hoeven anderen niet meer aan de verkeerde kant te plaatsen. Dan wordt de wereld zachter en worden wij vrijer.